Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB), kişiye verilecek olan cezanın iki sene ya da daha az hapis veya para cezası verilmesi durumunda, gerekli olan şartların sağlanması halinde işlenen suçun 5 sene ertelenmesine denir. Cezanın kabulünün ertelenmesi (HAGB) kararı, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231. maddesinin 5. ve sonraki fıkralarında düzenlenmiştir. Bu yasaya göre, kişi hakkında isnat edilen suç sebebiyle yargılamanın sonunda verilmiş olan ceza 2 sene ya da daha az hapis veya para cezası almış ise mahkeme, HAGB kararı verebilir. Cezanın tebligatının ertelenmesi, tesis edilen cezanın sanık açısından hiçbir hukuki sonuç doğurmayacağı anlamına gelir. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) şartları;
- Sanık daha önce kasıtlı bir suçtan hüküm giymemiş olmalıdır.
- Mahkeme sanığın suçu bir daha işlemeyeceğine karar vermelidir.
- Mağdurun ve kamunun uğradığı zarar tamamen giderilmelidir.
- Sanık, HAGB kararına razı olmalıdır.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının ertelenmesine karar verilmesi için taraflardan herhangi birinin talepte bulunmasına gerek yoktur. Ancak sanığın bu kurumun başvurusunu kabul etmesi ve mahkemece verilecek cezanın 2 yıl veya daha az hapis ve/veya para cezası olduğuna karar verilmesi halinde uygulanması gerekir. İlanın ertelenmesi için aranan şartlardan cezanın süresi, sanığın sabıka kaydının bulunması veya zararın giderilmemesi gibi durumlarda bu kurumun mahkeme kararında uygulanıp uygulanmayacağının tartışılması gerekir.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Nedir?
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, hukuk sistemimizde mevcut olan hakimin takdirine bağlı indirim, hapis cezalarının ihtiyati tedbire ve alternatif cezalara çevrilmesi, cezayı erteleme gibi suç ve cezanın bireyselleştirilmesi olarak bilinir. Ancak tesis edilen hüküm, diğerleri gibi davalı açısından hukuki sonuç doğurmaz. Şartlara göre inceleme süresinin aşılması halinde ertelenen karşılık iptal edilir ve dava reddedilir. HAGB, “hükmün ertelenmesi” ifadesinin kısaltmasıdır. HAGB kararı verilen sanık hakkında verilen ceza belli bir denetim süresi içinde sonuç vermiyor. Bu süre içinde suçun kasten işlenmemesi veya HAGB şartlarının sağlanması halinde ceza kararı kaldırılır. Bu durumda dava düşer ve ceza bireyselleştirilir.
HAGB kararı; Sanığın cezasını hapis yerine toplum içinde çekmesine izin veren bir ceza mahkumiyetidir. Amacı sanıkları rehabilite etmektir. Kanuni şartların yerine getirilmesi ve sanığın belirlenen denetim süresi içinde yükümlülüklerine uygun hareket etmesi halinde işlediği suçtan dolayı sorumlu tutulamayacak ve sanık cezalandırılmayacaktır. HAGB kararı, 5271 sayılı CMK’nın hükmün açıklanmasının geri bırakılması adlı 231. maddesinin 5. ve sonrasındaki fıkralarında ifade edilmiştir.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Şartları
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre belirli şartları da beraberinde getirmektedir. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının yerine gelmesi için aşağıdaki ön koşulların gerçekleşmesi gerekir. Bu şartlar;
- Sanığa işlediği suçtan dolayı kesin hüküm vermek
- Sanık ve mağdur arasında bir anlaşmaya varılamaması
- Sanık için verilecek ceza iki yıl veya daha az hapis veya para cezasıdır.
- Sanığın işlediği suç, özel kanunlarda düzenlenen istisnai suçlardan değildir.
- Sanık daha önce kasıtlı bir suçtan hüküm giymemiş olmalı
- Sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışlarını değerlendiren mahkeme, sanığın yeniden suç işlemeyeceğini düşünmeli.
- Hakkındaki HAGB kararına sanık rızası
- Sanığa daha önce hükmün açıklanmasının geri bırakılması yönünde herhangi bir karar verilmemesi.
Kural olarak, tüm suçlara karşı HAGB kararları alınabilir. Ancak, bazı yasalarda bazı istisnalar vardır. Yine sanığın işlediği suçun cezası hapis veya para cezası olmalı ve bu ceza iki yıl veya daha az süreli olmalıdır. Sanık için en önemli koşul, sanığın da HAGB’ın kararını kabul etmesidir. Sanık bu kararı kabul etmezse mahkeme otomatik ve zorunlu olarak sanığa HAGB kararı veremez.
HAGB Kararı Verilemeyecek Suçlar Nelerdir?
TCK ve diğer kanunlarda cezai hükümler içeren tüm suçlarda kural olarak hükmün açıklanmasının geri bırakılması için kuruma başvurulmaktadır. Kanunda hükmün açıklanmasının geri bırakılması müessesesinin uygulanmayacağına dair açık hüküm bulunan hallerde bu müessesenin uygulanması mümkün değildir. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının uygulanmayacağı suçlar;
- İki yıldan fazla hapis veya para cezasını gerektiren suçlar
- Anayasa’nın 174. maddesinde korunan İnkılap Kanunlarında yer alan suçlar
- 6222 Sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliklerin Önlenmesine Dair Kanun Kapsamındaki Suçlar
- Şike ve şiddet içeren suçlar
- 477 Sayılı Disiplin Mahkemelerinin Kuruluşu, Yargılama Usulleri ile Disiplin Suçları ve Cezaları Hakkında Kanun Kapsamındaki Disiplin Suçları ve Cezaları
- Uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya kullanmak üzere bulundurmak veya kullanmak suçu
- İmar kirliliğe neden olma suçu
- İcra ve İflas Kanununa İhlal
- Disiplin cezasını ve kovuşturmasını gerektiren fiiller
Gibi suçlar hakkında HAGB kararları verilemez. Bu suçlarda cezanın miktarı veya sanığın kabul etmesi önemli değildir.
HAGB kararında Denetim Süresi Ne Kadardır?
Mahkeme hükmün açıklanmasının geri bırakılması karar verdiğinde sanığın 5 yıl süreyle denetime tabi tutulmasına karar verir. Bu 5 yıllık süre, suçun işlendiği tarihte 18 yaşından küçük olan çocuklar için ÇKK’nın 23. maddesi uyarınca 3 yıl olarak uygulanır. Bu 3 ve 5 yıllık süreler keyfi olmayıp, belirlenmesi zorunludur. Hâkim bu süreleri azaltamaz veya artıramaz.
HAGB kararı verildikten sonraki denetim süresi;
- Yetişkinler için 5 yıl
- Çocuklar için 3 yıldır.
Sanık bu süre içinde gözetim altında tutulur. Böylece sanığın toplum içinde iyileşmesi izlenir. Mahkeme, cezanın ertelenmesine karar vermekle birlikte bir yılı geçmemek üzere denetimli serbestlik kararı verebilir. Bu durumda hakimin deneme süresi belirleme ve 1 yıldan fazla olmamak üzere bir süre belirleme hakkı vardır. Ancak mahkemenin takdir yetkisi olsa dahi 1 yıldan fazla denetimli serbestlik kararı verilemez.
HAGB Kararı Verilen Kişiye Yeniden HAGB Verilebilir mi?
28.06.2014 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6545 sayılı Türk Ceza Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 72. maddesi ve 5271 sayılı Kanunun 231. maddesinin 8. fıkrasının birinci cümlesine “Denetim süresi içinde, sanık hakkında kasten işlenmiş bir suç sebebiyle tekrardan HAGB karar alınamaz.” cümlesi eklendi. Bu düzenleme ile 28.06.2006 tarihinden sonra işlenen suçlara ilişkin olarak aynı inceleme süresi içinde aynı sanık hakkında birden fazla HAGB kararı verilmesi yasaklanmıştır.
Söz konusu değişiklik ile hakkında HAGB kararı verilen kişi hakkında denetim süresi içerisinde cezanın kabulünün tekrardan ertelenmesinin mümkün olmadığı ifade edilmiştir.
Kişinin işlediği ikinci suçun denetim süresi içinde işlenip işlenmediği önemli değildir. Bu karar, daha önce işlenmiş suçlar hakkında da uygulanacaktır. Burada önemli olan, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının, bu karara dayanak teşkil eden suçun ne zaman işlendiğine bakılmaksızın denetim süresi içinde tekrar alınamayacağıdır. Diğer bir ifadeyle, peşinen muhakemeye hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararından sonra HAGB kararı, bu kararla belirlenen denetim süresi içinde bile kasten suç nedeniyle tekrar verilemez. Hatta bu süreçte HAGB kararının alınmasına engel bir durum yoktur.
Kıdem tazminatı hakkında detaylı bilgi almak için hazırlamış olduğumuz içeriği inceleyebilirsiniz.