Rüşvet kesin olarak suçtur. Devlet memuru yasa dışı bir işi yapmak için haksız bir menfaat elde ederse, rüşveti verende alanda suç işlemiş olur. Sadece rüşveti kabul eden değil, rüşveti veren de rüşvet suçundan yargılanır. Rüşvet, gasp ve zimmete para geçirme suçlarında olduğu gibi, kamu yönetiminin güvenilirliğine karşı işlenenden çok suçluya özgü bir suçtur. En az iki fail vardır, rüşvet veren ve rüşvet alan. Rüşveti alan kişi kamu görevlisi, rüşveti veren kişi ise özel kişidir. Rüşvet suçu esnasında failler aynı amaca ulaşmak için bir araya gelirler.
Rüşvet suçunda suçun mağduru toplumun kendisidir, rüşvet suçu toplumun devlet organlarına ve onları temsil eden görevlilere olan güvenini zedeler. Rüşvet suçunda, rüşvet veren her zaman bir işin yapılmasını istemeyebilir. Aynı zamanda yapılması gereken bir işi engellemek için rüşvet verilmesi de mümkündür. Rüşvet fiili, bir menfaat sağlama veya bir menfaat vaadinde bulunma şeklinde olabilir.
Rüşvet Suçu Nasıl Oluşur?
Rüşvet suçunun işlenebilmesi için suçun konusu olan fiilin rüşvet alan kamu görevlisinin görevi başında olması gerekir. Kamu görevlisinin elde etmek istediği menfaat, hukuka aykırı bir faaliyetin yapılmasına veya yapılmamasına yönelik olmalıdır.
- Rüşvet suçunun işlenmesinin şartlarından biri de, talep edilen fiil veya ihmalin kamu görevlisinin yetki alanına girmesidir. Kamu görevlisinin görevi olmayan bir fiil için karşılıksız menfaat veya vaat edilmesi rüşvet teşkil etmez.
- Rüşvet tek kişilik bir suç değildir. Bir rüşvet suçunda, rüşvet alan ve rüşvet veren olmak üzere en az iki fail vardır.
- Rüşvet suçunun haksız bir menfaat karşılığında mutabık kalınan fiili yapması veya yapmaktan kaçınması şart değildir. Taraflar rüşvet konusunda anlaşırlarsa rüşvet suçu tamamlanır. Sözleşme, iş yapılmadan önce veya en geç iş yapılırken yapılmalıdır.
- Rüşvet suçunun işlenmesi için genel kast yeterlidir. Rüşvet bilerek ve kasten işlenmesi gereklidir. Bir kamu görevlisinin, bir faaliyeti yapması veya yapmaması karşılığında haksız menfaat elde etmeyi istemesi gerekir. İhmal sonucu rüşvet durumu kanunla düzenlenmemiştir.
Rüşvet Alma Suçunun Cezası Nedir?
Rüşvet suçu işleyen kamu görevlisi yani haksız menfaat sağlanan kişidir. Türk Ceza Kanunu’nun 6. maddesinde memur olarak tanımlanmış olmakla birlikte rüşvet suçunu düzenleyen 252. maddesinde bu tanım genişletilmiş ve bu tanım kamuya açık olacak şekilde açıklanmıştır. Kamu kurumları adına çalışan kişilerin, bu suç işlenmiş olsa dahi, suçun işlenmesi halinde kamu görevlisi muamelesi göreceğine dikkat çekilmektedir.
Resmi unvanın daha sonra düşüp düşmediği önemli değil. Önemli olan rüşvet suçlarının işlendiği tarihte memur olup olmadığıdır. Örneğin görevi başındayken rüşvet alan bir polis memuru emekli olursa rüşvet alma suçundan soruşturulacaktır.
Rüşvet almanın cezası, Türk Ceza Kanunu’nun 252. maddesinin ikinci fıkrasının birinci bendinde atıfta bulunulması nedeniyle 4 yıldan başlayarak 12 yıla kadar hapis cezasıdır.
Ayrıca maddenin 3. fıkrası uyarınca; Rüşvet suçunun işlenip işlenmediği önemli değil. Taraflar arasında rüşvet konusunda anlaşma sağlanmışsa rüşvet suçunun işlenmiş olduğu kabul edilir.
Bir kamu görevlisinin rüşvet talep etmesi ancak talebin karşı tarafça kabul edilmemesi durumunda da cezalar verilmektedir. İlgili maddenin dördüncü fıkrasında belirtilen cezaya göre; Memur 2 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Kanunun ilgili maddesinin yedinci fıkrasına göre; Rüşvet alan kamu görevlisinin faaliyetinin önemi nedeniyle özel bir düzenleme getirildi. Rüşvet alan veya talep eden ya da rüşvet sözleşmesi yapan kişinin yargı mensubu, hakem, bilirkişi, noter veya yeminli mali müşavir olması hâlinde verilecek ceza üçte birinden yarısına kadar artırılır. Örneğin savcı, soruşturma açmamak için şüpheliden hediye kabul ederse, rüşvet suçundan 4 yıldan 12 yıla kadar hapis alır.
Rüşvet Verme Suçunun Cezası Nedir?
Bir kamu görevlisine menfaat veya menfaat vaat eden kişi rüşvet suçunu işlemiş olur. Rüşvet suçunu işleyen kişi, sıradan bir kişi veya kamu görevlisi olabilir. Rüşvet suçunun özgül suçu olan resmi statü rüşvet için geçerli değildir.
Rüşvet veren kişi, kişinin kendisi olabileceği gibi, bir aracı vasıtasıyla sözleşmeye taraf da olabilir. Rüşveti veren kişi aracı kullansa bile suçlu rüşveti veren kişidir. Çünkü rüşvet verenin iradesi gerçek olduğundan, rüşvet suçu işleyen kişi aracı kullanan kişidir.
Rüşvetin cezası Türk Ceza Kanunu’nun 252(1) maddesinde düzenlenmiştir. Kanunun ilgili maddesi, rüşvet suçunu işleyen kişinin 4 yıldan 12 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılmasını sağlamaktadır. Rüşvet suçu işlenmemiş olsa bile, rüşvet alan kişi sanki sözleşme kapsamında işlenmiş gibi aynı cezaya çarptırılacaktır.
Rüşvet verme niyetinde olanın haksız menfaat teklifinde bulunmasına rağmen kamu görevlisinin bu teklifi kabul etmemesi halinde, 2 yıldan 6 yıla kadar hapis cezasına çarptırılacağı tespit edilmiştir.
Rüşvet Suçuna Aracılık Etmenin Cezası Nedir?
Bir rüşvet sözleşmesinin her zaman doğrudan yapılması gerekmez. Ancak bir aracı aracılığıyla rüşvet sözleşmesi yapılabilir. Rüşvet suçunun işlenmesinde, aracıların kimliklerini gizlemek veya olumsuz durumlara karşı önlem almak veya ilgili görevli ile temas halinde olan birinin sunduğu imkandan yararlanmak amacıyla kullanılması yaygın olarak görülmektedir.
Bu konuda kanunun ilgili maddesinin 5. fıkrasında yapılan düzenleme ile rüşvet anlaşmasına aracılık edenlerin rüşvet suçundan suç ortağı olarak cezalandırılacağı düzenlenmiştir. Rüşvet teklifini veya talebini karşı tarafa ileten, rüşvet verilmesine zemin hazırlayan veya rüşvet verilmesine aracılık eden kişi 4 yıldan 12 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Rüşvet Suçuna Teşebbüsün Cezası
Teşebbüs, kişinin suç işleme kastı ile hareket ettiği halde, elinde olmayan sebeplerle suçun tamamlanamamasıdır. Türk Ceza Kanunu’nun 252(4) maddesi rüşvete teşebbüsü düzenlemektedir.
Buna göre, rüşvet teşebbüsü, kamu görevlisinin rüşvet talebinde bulunması ancak karşı tarafın bunu kabul etmemesi veya kamu görevlisinin kendisine bir menfaat teklif veya vaadiyle bunu reddetmesi halinde gerçekleşmiş olur. Gördüğünüz gibi, suç eksik olacak. Bu nedenle, maddenin 4. fıkrasına göre faile verilecek temel ceza yarı yarıya indirilir ve rüşvete teşebbüsün cezası 2 yıldan başlamak üzere 6 yıla kadar hapis olarak gerçekleşir.
Rüşvet sözleşmesi tarafların iradesi dışında gerçekleşemezse rüşvet suçuna teşebbüs mümkündür. Örneğin, rüşvet sözleşmesine ilişkin olarak kamu görevlisinden gelen e-postaya yanıt verilmeden taraflar yakalanırsa, kamu görevlisi henüz iradesini beyan etmediği için rüşvet girişimi rüşvet verene karşı yapılacaktır. Kamu görevlisinin dışarıdan yansıyan bir kabul davranışı olmadığı için kamu görevlisine rüşvet sözleşmesi yapılmayacaktır.
Rüşvet Suçunda Etkin Pişmanlık
Fiili pişmanlık, failin işlediği suçtan tövbe etmesi ve pişmanlık yoluyla suçtan doğan zararı en aza indirmeye çalışması, ceza indirimi alması veya ceza almaması durumunda gerçekleşir. Her suç için etkin bir tövbe sağlanmaz; ancak rüşvet suçuyla ilgili olarak etkin pişmanlık hükümleri uygulanacaktır. Kanun, rüşvet suçu ile ilgili pişmanlık hükümlerinin uygulanması halinde, rüşvet suçunu işleyen kişinin cezalandırılmayacağı hükmünü getirmektedir.
Rüşvet alan veya verenin kimliği ne olursa olsun, rüşvet suçunun işlendiği resmi makamlarca öğrenilmeden önce, rüşvet ilişkisi konusunun pişmanlıkla yetkililere teslim edilmesi veya rüşvet sözleşmesinin yetkili makamlara bildirilmesi, rüşvet suçları ile ilgili olarak ihbarda bulunan kişi hakkında ceza uygulanmayacağı belirtilmiştir. Ayrıca, 254(3) maddesi, rüşvet suçuna herhangi bir şekilde iştirak eden diğer kişilerin de aynı şartlarla etkin para cezası hükümlerinden yararlanacağını düzenlemektedir. Örneğin, bir rüşvet anlaşmasına aracılık eden bir kişi daha sonra pişman olur ve soruşturma başlamadan savcıya veya polise haber verirse, o kişi cezalandırılmaz.
Resmi belgede sahtecilik suçu hakkında detaylı bilgi almak için konuyu ziyaret edebilirsiniz.